Ταξινόμηση: Ανήκει στην οικογένεια Aurantiaceae και περιλαμβάνει πολλά γένη καθώς και το γένος Citrus. Το Citrus περιλαμβάνει όλα τα γνωστά σε όλους μας είδη με μεγαλύτερη εμπορική σημασία α)πορτοκαλιά, β)μανταρινιά, γ) λεμονιά, δ)βοτρυόκαρπο (Grape fruit) και δευτερεύων: Φράπα, Κίτρο, Πέργαμο, kum–quat (δεν ανήκει στο γένος Citrus).
Καρπός : ο καρπός των εσπεριδοειδών είναι εσπερίδειο, είδος ράγας.
Περιβάλλον : Τα εσπεριδοειδή <<προτιμούν>> υγρό κλίμα με ήπιους χειμώνες ενώ για λίγες ώρες αντέχουν και σε θερμοκρασίας ελάχιστα κάτω από τους 0 oC . Σε χαμηλές θερμοκρασίες όπως -2 oC για αρκετές ώρες παρατηρούνται σοβαρές ζημιές σε νεαρούς βλαστούς και στα άνθη, στους -5 oC ζημιώνονται σοβαρά οι μεγάλης ηλικίας βλαστοί και καταστροφή της παραγωγής ενώ στους -10 oC παρατηρείται καταστροφή των δέντρων. Σοβαρές ζημιές προκαλούνται από απότομους, δυνατούς και κρύους ή καυτούς ανέμους.
Ιδανικά εδάφη για τα εσπεριδοειδή αποτελούν τα γόνιμα και ελαφρά εδάφη. Απαιτούν σωστό αερισμό και φωτισμό για καλύτερη παραγωγή και αποφυγή ασθενειών και εχθρών. Το νερό λόγο των συχνών αρδεύσεων δεν πρέπει να περιέχει πολλά άλατα καθώς υποβαθμίζεται η παραγωγή και εμφανίζεται η εικόνα ενός διψασμένου δέντρου ακόμα και μετά από πότισμα.
Πολλαπλασιασμός & Εγκατάσταση: Τα εσπεριδοειδή εμβολιάζονται σε υποκείμενα. Τα υποκείμενα επιλέγονται σύμφωνα με κάποια χαρακτηριστικά όπως ανοχή στην κορυφοξύρα, ανοχή στο ψύχος , ανοχή στην ξηρασία, αναλόγως τη σύσταση του εδάφους και τέλος ίσως ο σημαντικότερος παράγοντας για την εγκατάσταση νέας φυτείας είναι η ανοχή στον ιό tristeza. Το πιο διαδομένο στην Ελλάδα είναι το υποκείμενο της νεραντζιάς καθώς δίνει καλή ανοχή σε ασθένειες, καλή ανοχή στο ψύχος και δίνει τους γευστικότερους καρπούς. Όμως τα τελευταία χρόνια αντικαθίσταται από το υποκείμενο citrumelo καθώς έχει τα χαρακτηριστικά της νεραντζιάς και επίσης έχει πολύ καλή ανοχή στην ίωση tristeza. Η εγκατάσταση νέας φυτείας γίνεται σε τετράγωνα και 5-7m για τις πορτοκαλιές, 6-8m οι λεμονιές και 4-5m οι μανταρινιές.
Κλάδεμα: Αποσκοπεί στη διατήρηση του σφαιρικού σχήματος του δέντρου. Σκοπός στο κλάδεμα είναι να πετύχουμε καλό αερισμό και καλό φωτισμό του δέντρου, αφαιρούμε τους ξερούς και ασθενείς βλαστούς, τους προστριβόμενους βλαστούς και τους πολύ πυκνούς βλαστούς. Το κλάδεμα γίνεται συνήθως μετά τη συγκομιδή και με ξηρό καιρό και ήπιες ημέρες.
Άρδευση: Αποτελεί το σημαντικότερο ίσως παράγοντα της ποιότητας της παραγωγής. Τα εσπεριδοειδή είναι σχετικά απαιτητικά σε νερό για ομοιόμορφη και πλούσια παραγωγή. Έτσι εκτός από τους μήνες της Άνοιξης και του Καλοκαιριού που οι αρδεύσεις προγραμματίζονται σύμφωνα με τις υπάρχον κλιματικές συνθήκες καλό θα ήταν σε περιοχές με λίγες βροχές να πραγματοποιούνται λίγα ποτίσματα με σκοπό την αύξηση μεγέθους, καλύτερη ανθοφορίας και καλύτερης καρπόδεσης. Η άρδευση γίνεται είτε παραδοσιακά με μπέκ τύπου μαργαρίτας ή όπως τελευταία προωθείτε η στάγδην άρδευση.
Λίπανση: Απαραίτητος ο εμπλουτισμός του εδάφους με οργανική ουσία και απαιτούνται για δέντρα ηλικίας 10-15 χρονών 15-19 μονάδες Ν το στρέμμα, 11.5-13 μονάδες Ρ το στρέμμα, 11,5-15 μονάδες Κ το στρέμμα. Επίσης πρέπει να προσθέτουμε και τα ιχνοστοιχεία όπως σίδηρο ψευδάργυρο κ.α. Πολύ καλά αποτελέσματα δίνουν και οι διαφυλλικές εφαρμογές που συνήθως εφαρμόζονται για την άμεση διόρθωση κάποιας έλλειψης ενός στοιχείου και σε συγκεκριμένες περιόδους με κατάλληλα σκευάσματα με σκοπό την καλύτερη καρπόδεση, την αύξηση μεγέθους κ.α. Σημαντικό να συμβουλεύεστε τον υπεύθυνο γεωπόνο για ορθολογική λίπανση.
Εχθροί: Στη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου προσβάλλονται από πληθώρα έντομων τα σημαντικότερα είναι: αφίδες (μελίγκρα), τετράνυχοι, θρίπας, φυλλοκνίστης (σιδιρόδρομος), φυλλοδέτης, μύγα μεσογείου, αλευρώδεις, ψευδόκοκκος, ισέρια και η καλόκορης.
Ασθένειες: Προσβάλλονται από αρκετούς μύκητες όπως η κορυφοξήρα , φυτόφθορες, σηψιρριζίες από βακτήρια και η σημαντικότερη ασθένεια είναι η τριστέτσα με μοναδική αντιμετώπιση την αποψίλωση της καλλιέργειας.
Οι χρονικές επεμβάσεις και η επιλογή του κατάλληλου φυτοπροστατευτικου προϊόντος πρέπει να υποδεικνύονται από υπεύθυνο γεωπόνο για της αποφυγή μοιραίων λαθών και επιβάρυνση της προσωπικής/ δημόσιας υγείας και του περιβάλλον.
Συγκομιδή: Ο καρπός συγκομίζεται όταν αποκτήσει το τελικό χρώμα.
Τέλος με τη σωστή καθοδήγηση από τους γεωπόνους είναι εφικτό να υπάρξει βιολογική καταπολέμηση εχθρών και ασθενειών με καλά αποτελέσματα και εξαιρετικό καρπό.
Βαγγέλης Τσιρίκος, τ.Γεωπόνος
Πηγές Φωτογραφών: pixabay.com