Η οργανική ουσία του εδάφους είναι το αποτέλεσμα της αποσύνθεσης των υπολειμμάτων (από μικροοργανισμούς) τόσο φυτικών όσο των ζωικών και είναι ενώσεις του άνθρακα στο έδαφος. Κατά την διαδικασία δημιουργίας της οργανικής από τους μικροοργανισμούς του εδάφους, απελευθερώνονται στο έδαφος θρεπτικά συστατικά αφομοιώσιμα από τα φυτά, ιδιαίτερο ρόλο παίζει στην παροχή αζώτου, φωσφόρου, θείου και σιδήρου.
Την διαδικασία της αποσύνθεσης την διαδέχονται διαδικασίες ανασύνθεσης και μετασχηματισμών των ενώσεων που καταλήγουν στον χούμο. Αυτή η διαδικασία γίνεται από τους οργανισμούς του εδάφους συνεχώς. Μέσω των χημικών αυτών συνθέσεων αποτρέπεται στο να καταστούν αδιάλυτες οι ενώσεις της αποσύνθεσης. Ο ρόλος που διαδραματίζουν είναι σημαντικός, παράδειγμα η χουμική ουσία βοηθά στο να διατίθεται σίδηρος στα φυτά ακόμη και σε εδάφη με μεσαία έως υψηλά pH.
Η οργανική ουσία είναι σημαντική γιατί:
- Αποθηκεύει και προσφέρει θρεπτικά συστατικά στο εδαφικό διάλυμα όπου απορροφούν τα φυτά.
- Βελτιώνει την δομή του εδάφους. Στα αργιλώδη εδάφη αυξάνει την ικανότητα στραγγίσεως των εδαφών (αυξάνει το μεγαλοπορώδες αυτών των εδαφών)
- Βελτιώνει την ικανότητα συγκράτησης του νερού. Αυξάνει την ικανότητα συγκράτησης νερού ειδικά σε αμμώδη εδάφη με την απορροφητική της ικανότητα.
- Ενθαρρύνει την ύπαρξη μικροοργανισμών.
- Τα υψηλότερα επίπεδα οργανικής ύλης του εδάφους μεταφράζονται σε υψηλότερες αποδόσεις, πιο σταθερές και υψηλότερα κέρδη.
Η οργανική ύλη του εδάφους εξαρτάται από τις απώλειες της και την προσθήκη της. Αν οι απώλειες είναι μεγαλύτερες θα έχουμε μείωση της οργανικής, αν οι προσθήκες είναι μεγαλύτερες θα έχουμε αύξηση της.
- Απώλειες οργανικής υπάρχουν από την διάβρωση του εδάφους, από το νερό (μεταφορά της) και από τα μικρόβια εδάφους (μικροβιακή αποσύνθεση της οργανικής ύλης σε διοξείδιο του άνθρακα και οργανικά στοιχεία). Ο ρυθμός μικροβιακής αποσύνθεσης επηρεάζεται από την θερμοκρασία, την υγρασία, το οξυγόνο κ άλλους παράγοντες.
- Προσθήκη οργανικής ουσίας γίνεται με τα υπολείμματα της καλλιέργειας. Κάποιες καλλιέργειες αφήνουν ελάχιστη φυτομάζα και έτσι μειώνεται η οργανική ουσία. Μία από τις πιο σημαντικές μεθόδους προσθήκης μέσω οργανικών λιπασμάτων (χωνεμένης κοπριάς, τύρφη, υπολείμματα από την ελαιουργία, πριονίδια κ.α.)
Η οργανική ουσία δεν αγοράζεται, κερδίζεται χρόνο με τον χρόνο.
Η οργανική ύλη είναι η μόνη σημαντικότερη εδαφική ιδιότητα που επηρεάζετε μέσω της διαχείρισης σας. Η μείωση του ρυθμού της αποσύνθεσης είναι μόνο η μισή προσπάθεια.
- Ξυπνήστε τους μικροοργανισμούς του εδάφους εφαρμόζοντας οργανικά λιπάσματα (χωνεμένης κοπριάς, τύρφη, υπολείμματα από την ελαιουργία κ.α.).
Μην έχετε την αντίληψη θα προσθέσω δέκα τόνους κοπριά στο στρέμμα και θα πάρω 10 τόνους οργανική ουσία, περίπου το 10% γίνεται οργανική ύλη του εδάφους. Είπαμε είναι μια επίπονη διαδικασία και χρονοβόρα.
- Να κάνετε εναλλαγές καλλιεργειών όπου μας δίνουν μια ποικιλία μικροοργανισμών.
- Σε χωράφια που έχουν μειωμένη οργανική ουσία και δημιουργούν προβλήματα με ξηρασίες και αλμύρες κ.α καλό είναι να ‘ξεκουραστούν’ με αμειψισπορά. Καλό είναι να καλλιεργηθούν κάποιες καλλιέργειες χωρίς να συγκομιστούν για ένα δύο χρόνια (μηδική, βίκος, λειμώνα, μπιζέλι κ.α.)
- Αν βλέπουμε γαιοσκώληκες είμαστε σίγουροι για την μικροβιακή δραστηριότητα του εδάφους. Ο ρόλος των σκουληκιών που με τα απορρίμματα τους μας δίνουν θρεπτικά όπως ασβέστιο, μαγνήσιο, άζωτο σε αφομοιώσιμες μορφές. Επίσης επηρεάζουν την δομή του εδάφους. Υπάρχουν καλλιέργειες που τα υπολείμματα τους συμβάλουν στην αύξηση της δραστηριότητας των οργανισμών του εδάφους, αυτές είναι ή μηδική, ο βίκος, λειμώνα κ.α. Επίσης το όχι βαθύ όργωμα συμβάλει στο να υπάρχει σταθερός πληθυσμός γαιοσκώληκων.
- Για να διατηρήσουμε την οργανική ουσία σημαντικό ρόλο παίζει και το ριζικό σύστημα. Θέλουμε να είναι υγιές και το μέγιστο δυνατό ώστε να συμβάλει στην καλύτερη δομή του εδάφους και με τα υπολείμματα της να συμβάλει στην οργανική ύλη προς αποσύνθεση.
Για να οικοδομήσουμε τα επίπεδα οργανικής ύλης στο έδαφος πρέπει να προστεθεί περισσότερη οργανική ουσία από ότι χάνεται.
Η δημιουργία οργανικής ουσίας είναι μια αργή διαδικασία. Μπορεί να χρειαστεί μια δεκαετία προσπάθειας ή περισσότερο για να αυξηθούν σημαντικά τα επίπεδα της οργανικής ουσίας. Ευτυχώς τα ευεργετικά αποτελέσματα των αλλαγών εμφανίζονται πολύ πριν αυξηθεί η οργανική ουσία.
Μπορεί να σας ενδιαφέρουν τα εξής άρθρα:
Πηγή φωτογραφιών: pixabay.com